नेपाल राष्ट्र बैंकले चालु आर्थिक वर्षभित्र आफ्नै डिजिटल मुद्रा जारी गर्ने तयारी थालेको छ । विश्वभरका केन्द्रीय बैंकहरूले विद्युतीय मुद्रा जारी गर्ने प्रवृत्तिका कारण नेपाल राष्ट्र बैंकले पनि नेपालमा केन्द्रीय बैंक डिजिटल मुद्रा (CBDC) जारी गर्ने प्रक्रिया अघि बढाएको छ ।
राष्ट्र बैंकले सिबिडिसी जारी गर्न सम्भाव्यता अध्ययन पूरा गरिसकेको छ र सरोकारवालाहरुबाट राय र सुझाव संकलन गरिरहेको छ । सरोकारवालाको राय र सुझावलाई लिएर चालु आर्थिक वर्षभित्र विद्युतीय मुद्रा जारी गर्ने काम भइरहेको राष्ट्र बैंकका अधिकारीहरुले बताएका छन् । राष्ट्र बैंकको मुद्रा व्यवस्थापन विभागका एक अधिकारीका अनुसार विश्वका केन्द्रीय बैंकहरूले तीव्र गतिमा यस्ता मुद्रा जारी गरिरहेकाले केन्द्रीय बैंकलाई सीबीडीसी जारी गर्न दबाब परेको हो ।
राष्ट्र बैंकका प्रवक्ता डा गुणाकर भट्टले सिबिडिसी जारी गर्ने समय निर्धारण गर्न नसकिने बताए । उनले सम्भाव्यता अध्ययन पूरा भइसकेको र राष्ट्र बैंकले थप अध्ययनको प्रक्रियामा रहेको बताए ।
गत वर्षको मौद्रिक नीतिमा नेपाल राष्ट्र बैंकले डिजिटल मुद्राको सम्भावना अध्ययन गर्ने लक्ष्य राखेको थियो । समितिले सिबिडिसीको कामलाई अगाडि बढाउन डेपुटी गभर्नर बमबहादुर मिश्रको संयोजकत्वमा सञ्चालक समिति पनि गठन गरेको छ । समितिले गत आर्थिक वर्षको अन्त्यमा सिबिडिसीको सम्भाव्यता अध्ययन प्रतिवेदन बुझाएको थियो । राष्ट्र बैंकले हालै सम्भाव्यता अध्ययन प्रतिवेदन सार्वजनिक गरी सरोकारवालासँग राय मागेको छ । जनवरीको अन्त्यसम्ममा प्रतिवेदनमा सरोकारवालाले सुझाव दिन सक्ने बताइएको छ ।
प्रतिवेदनले राष्ट्र बैंकलाई सरोकारवालाको सहभागितामा छुट्टै संरचना र टोली बनाएर मात्र सीबीडीसी परियोजना अगाडि बढाउन सुझाव दिएको छ । प्रारम्भिक चरणमा भुक्तान प्रणाली विभाग वा राष्ट्र बैंकको सूचना प्रविधि विभागमा सानो इकाई स्थापना गर्न सकिने सुझाव छ । त्यसैगरी डाटाको सुरक्षासहित सीबीडीसी जारी गर्न राष्ट्र बैंकको क्षमता विकास गरी उच्चस्तरीय प्रविधि निर्माण गर्नुपर्ने आवश्यकता पनि प्रतिवेदनमा औंल्याएको छ ।
त्यसैगरी, प्रतिवेदनले कार्यान्वयन गर्नुअघि सम्भाव्यता अध्ययन, पर्याप्त कानुनी व्यवस्था, लक्ष्य निर्धारण र जनचेतनामूलक कार्य गर्नुपर्ने आवश्यकता औंल्याएको छ ।
क्रिप्टोकरेन्सीलगायत डिजिटल मुद्राहरूमा आम जनताको बढ्दो चासोका कारण विश्वभरका केन्द्रीय बैंकहरूले डिजिटल मुद्राहरू जारी गर्न थालेका छन्।
भारतीय रिजर्व बैंक (आरबीआई) ले मंगलबार पहिलो पटक डिजिटल मुद्रा जारी गरेको छ। पाइलट प्रोजेक्टका रूपमा जारी गरिएको मुद्राको पहिलो चरणमा नौ वाणिज्य बैंकसँग मात्र थोक कारोबारको व्यवस्था गरिएको छ । आरबीआईले आफ्नो सफलता पछि मात्र यसलाई आम जनताको लागि खुद्रा व्यवसायमा लैजान तयार छ। डिजिटल मुद्राको प्रयोगले सर्वसाधारणलाई विद्युतीय भुक्तानीतर्फ आकर्षित गर्नुका साथै नोटको छपाई तथा प्रचलनमा हुने खर्च कम गर्न मद्दत पुग्ने राष्ट्र बैंकले जनाएको छ ।
‘यस वर्षभित्र जारी गर्ने लक्ष्यका साथ काम गरिरहेका छौं,’ अधिकारीले भने ।
