अमेरिकी अर्थ मन्त्रालयले भारतीय मुद्रालाई ‘करेन्सी वाचलिस्ट’ बाट हटाएपछि भारतीय रुपैयाँ सँगै नेपाली मुद्राको भाउ पनि बलियो भएको छ । यो क्रम जारी रहने विश्लेषकहरू बताउँछन् ।
भारतीय र नेपाली मुद्राहरू बीच स्थिर विनिमय दर छ। नेपालमा अमेरिकी डलरको मूल्य भारतीय मुद्राको मूल्यका आधारमा निर्धारण गरिन्छ। यस कारणले गर्दा, नेपाली रुपैयाँ कमजोर हुँदा भारतीय रुपैयाँ कमजोर हुन्छ । भारतलाई वाचलिस्टबाट हटाएपछि नेपाली बजारमा अमेरिकी डलरको विनिमयदर प्रति डलर १३३ रुपैयाँबाट घटेर १२९ रुपैयाँमा झरेको छ ।
गत साता अमेरिकी डलरको तुलनामा भारतीय रुपैयाँ २ प्रतिशतले बलियो भएको छ । अमेरिकी केन्द्रीय बैंक फेडरल रिजर्भले सोचेभन्दा अलि बढी ब्याजदर बढाउने सम्भावनाका कारण शुक्रबार भारतीय मुद्राको भाउ एकै दिनमा १.२३ प्रतिशतले बढेको हो । शुक्रबार सम्म, एक डलर भारतीय रुपैयाँ ८०.८१ को बराबर थियो। शनिबार र आइतबार अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा बजारमा कारोवार बन्द हुने भएकाले वाचलिस्टबाट भारतीय रुपैयाँ हटाइएपछि यसको असर अझै देखिएको छैन ।
नेपाल राष्ट्र बैंकले शुक्रबार एक अमेरिकी डलरको लागि १३१.२ रुपैयाँ र शनिबार र आइतबारको लागि १२९.५८ रुपैयाँ तोकेको थियो ।
अर्थशास्त्री नरबहादुर थापाले अमेरिकी मुद्रा वाचलिस्टबाट भारतीय मुद्रा हटाउँदा भारतीय मुद्रा बलियो भएको र त्यसको असर नेपाली मुद्रामा परेको बताए । कमजोर अमेरिकी डलरले नेपालको व्यापार घाटा र मुद्रास्फीतिमा सकारात्मक प्रभाव पारेको छ । पछिल्लो समय अमेरिकी डलरको भाउ बढेपछि मूल्यवृद्धिको मारमा परेका उपभोक्ताले केही राहत पाउने भएका छन् ।
तर रेमिट्यान्स आयमा भने घाटा हुने थापाले बताए । अमेरिकी डलरको मूल्यका आधारमा रेमिट्यान्स गणना हुने भएकाले डलर महँगो हुँदा बढी रकम प्राप्त हुन्छ र डलर सस्तो हुँदा कम रकम प्राप्त हुन्छ।
दुई वर्षपछि अमेरिकाले भारतलाई मुद्रा बजारमा हेरफेर गर्ने देशको सूचीबाट हटाएको छ । अमेरिकाले इटाली, मेक्सिको, थाइल्याण्ड र भियतनामलाई पनि सूचीबाट हटाएको छ । संयुक्त राज्यले मुद्रा बजारमा कुनै पनि देशको अभ्यास र समग्र मौद्रिक नीतिको आधारमा आफ्ना व्यापार साझेदारहरूलाई यस सूचीमा राख्छ।